• Җир әйләнәсе, ягъни диаметры - 12 мең 700 км. Ул ай әйләнәсеннән 4 тапкыр зуррак. 
• Җир белән ай арасы 384 000 км.
• Күршеләребезнең иң зурысы - Юпитер, аның эченә 1300 Җир шары сыяр иде.
• Кояшка иң якын урнашкан планета - Меркурий.
• Иң ерагы - Плутон.
• Һәр планета үз юлы буйлап кояш тирәсендә әйләнеп йөри. Бу юл - орбита дип атала.

Тугыз планетага да борынгы грек аллаларының исеме бирелгән.

Меркурий - аллалар илчесе.           Венера - мәхәббәт алиһәсе.        Марс - сугыш алласы.                  

Юпитер - аллалар патшасы.            Сатурн - Юпитерның әтисе.         Уран - күк алласы.                      

Нептун - диңгезләр алласы               Плутон - тәмуг алласы.

• Һәркемнең үз йолдызы.

    Әгәр дә йолдызларны, күңелдән генә сызык сызып тоташтырсаң, алар сурәтләр хасил итәләр.

Борынгы кешеләр  шушы сурәтләр буенча йолдызларга төрле исемнәр биргәннәр. Һәрбер айга туры

килгән йолдызлар бар дип уйлаганнар. Шулай итеп йолдызнамә килеп чыккан.

  *Сукояр = 20 гыйнвар-18 февраль      *Балык = 19 февраль - 20 март          *Куй = 21 март-19 апрель 

  *Үгез = 20 апрель - 20 май                 *Игезәкләр = 21 май - 21 июнь           *Кысла = 22 июнь - 22 июль

 *Арыслан = 23 июль - 22 август         *Кыз = 23 август - 22 сентябрь           *Үлчәү = 23 сентябрь -23 октябрь 

 *Чаян = 24 октябрь - 21 ноябрь       *Укчы = 22 ноябрь - 21 декабрь      *Кәҗәмөгез = 22 декабрь -19 гыйнвар

                                    Белмәсәң - бел.

                   -  Җир елына бер тапкыр үз орбитасында кояш тирәсендә әйләнеп чыга. 

                -  Шул вакыт эчендә үз тирәсендә 365 тапкыр әйләнә димәк, шуның кадәр көн була).             

                -  Ә Ай шул вакыт эчендә Җир тирәсеннән 12 тапкыр әйләнеп уза (димәк, 12 ай була)

                                                     Күккә карарга да онытмагыз!!!

    Төнге күк йөзенә карап, кешеләр борын-борыннан галәмне өйрәнгәннәр.Беренче астрономнар -

йолдызсанарлар күккә үз күзләре белән генә караганнар. Хәзер исә йолдызларны җиргә мең

тапкыр якынайтучы телескоплар бар.

                                                       Бик танылган астрономнар дүртәү. 

• Коперник - Җирнең Кояш тирәсендә әйләнүен белгән.
• Галилей - телескоп уйлап чыгарган һәм кояшта да таплар булуын әйткән. (Бу таплар-кояшның чагыштырмача
• "салкнырак" урыннары, шулай каралып күренәләр икән).
• Ньютон - бөтендөнья тартылу көчен формулага салган.
• Хаббл - галактикаларның һаман бер-берсеннән ерагаюын, галәмнең киңәеп торуын раслаган.

                                                        Җир эчендә ниләр бар?

     Җиребез - таштан, металлдан әвәләнеп су һәм туфрак белән капланган гаять зур шар.

    Ул дүрт катламнан тора. Иң өстә - әфлисун кабыгыдай тышча, аның астында - кайнар магма

катламы - мантия. Җир үзәгендә - ике катлы төш. Ул металлдан тора.

• Җир кабыгы - таш тышча. Иң өстендә туфрак. Без шуңа басып йөрибез.
  

• Мантия  ташларны эретерлек кайнар.
  

• Төшнең тышы - кызган, эрегән тимер һәм никель эремәсеннән гыйбарәт.
  

• Төшнең эче - тимер шар. Ул үзе каты булса да, планетаның иң кайнар өлеше.

                                        Җирне сакларга кирәк!!!

     Җир  - искиткеч гүзәл планета. Тик аның матурлыгына бүген куркыныч яный.

Кешеләр океан, урман, елга - күлләр байлыкларын әрәм-шәрәм итәләр. Тирә-юньне пычраталар.

    Әгәр дә кешеләр байлык артыннан куу турында азрак уйлап, Җирнең иминлеге турында

күбрәк уйласалар, алай ук куркыныч булмас иде.

    Күп кенә заводлар һаваны куркыныч газлар белән агулый. Ул газлар атмосферада туплана.

Галимнәр әйтүенчә, бу, Җирнең чамадан тыш җылынуына китерергә мөмкин. Ә  бу инде -

планетабыз өчен үлем белән бер.

   Төрле эчемлекләр салынган савытларны эшкәртеп, яңаларын эшләргә була. Җирне пычранудан

саклар иде.

    Танкерлардан түгелгән бихисап нефть күпме диңгез хайваннарына һәм кошларына зыян сала.

 Нефтьтән кошларның канатлары укмаша. Алар оалмыйча ачтан үләләр.

    Һәр утыртылган агач - планетабызны һәлакәттән коткаруда бер адым.